Son yıllarda, dolar Türk Lirası karşısında ciddi bir değer artışı yaşadı ve bu durum, hem yerli hem de Son yıllarda dolar, Türk Lirası karşısında ciddi şekilde değer kazandı. Peki, doların TL karşısındaki yüksek değeri neden oluşuyor? Bu yazıda, doların yükselmesinin nedenlerini ve etkilerini inceleyeceğiz.
1. Enflasyon ve Faiz Oranları
Enflasyon, bir ekonomideki fiyat artışıdır. Türkiye’de enflasyon oranları son yıllarda yükseldi. Bu da Türk Lirası’nın değer kaybetmesine yol açtı. Enflasyon arttıkça, insanlar dövize daha fazla ilgi göstermeye başladı.
Faiz oranları da bu durumu etkiliyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), faiz oranlarını düşük tutmayı tercih etti. Ancak, ABD Merkez Bankası (Fed) faiz oranlarını artırdı. Faiz farkı büyüdü. Bu durum, Türk Lirası’nın değer kaybetmesine neden oldu.
2. ABD Merkez Bankası’nın Para Politikaları
Amerikan Doları’nın küresel rezerv para birimi olması, doların değerini etkileyen önemli bir faktördür. Fed’in faiz artırma politikaları, gelişmekte olan ülkelerde dövize olan talebi artırdı. Bu da Türk Lirası’nın değer kaybetmesine neden oldu.
Doların güçlenmesi, gelişmekte olan ekonomilerde, özellikle Türkiye’de, döviz talebini artırıyor.
3. Dış Ticaret Açığı ve Cari Açık
Türkiye’nin dış ticaret açığı, Türk Lirası üzerinde baskı yaratır. Türkiye, enerji ithalatçısı bir ülkedir. Enerji ve diğer ürünler dolar üzerinden ticaret edilir. Bu durum, dövize olan talebi artırır. Dış ticaret açığı büyüdükçe, Türk Lirası değer kaybeder.
Aynı şekilde, cari açık da döviz ihtiyacını artırır. Türkiye’nin dış borçları dolar cinsindendir. Bu nedenle doların yükselmesi, borç yükünü artırabilir.
4. Siyasi ve Ekonomik İstikrarsızlıklar
Türkiye’deki siyasi belirsizlikler, yatırımcı güvenini olumsuz etkileyebilir. Bu, dövize olan talebi artırır. Siyasi istikrarsızlıklar, döviz kurlarındaki dalgalanmayı hızlandırır.
Ekonomik krizler ve düşük güven endeksi de, Türk Lirası’nın değer kaybetmesine yol açan faktörlerdir.
5. Yüksek Dolar Talebi ve Sermaye Çıkışı
Ekonomik belirsizlik dönemlerinde, yatırımcılar yerli para biriminden kaçabilir. Bu da dövize olan talebi artırır. Özellikle kriz zamanlarında, insanlar tasarruflarını korumak için dövize yönelir.
Ayrıca, sermaye çıkışı (capital flight) da döviz talebini artırır. Yatırımcılar, yerel para biriminden kaçarken dolara yatırım yaparlar.
6. Küresel Ekonomik Faktörler
Küresel ekonomi, doların değerini etkileyebilir. Pandemi sonrası toparlanma, küresel arz sıkıntıları ve tedarik zinciri sorunları, doların değerini artırabilir. Bu durum, Türk Lirası’nı olumsuz etkiler.
ABD’nin ekonomik büyümesi ve dış ticaret politikaları da doların yükselmesine neden olabilir.
7. Türkiye’nin Döviz Rezerv Durumu
Türkiye’nin döviz rezervleri yetersizse, döviz piyasasında dengesizlikler yaşanabilir. Yetersiz döviz rezervi, Türk Lirası üzerinde baskı oluşturur. Merkez Bankası dövize müdahale edemez hale gelir. Bu da doların yükselmesine yol açar.